|
Doğal Şartları Azerbaycan'ın
yeryüzü şekilleri üç bölümde incelenir. a-
Kafkas Dağları
b-
Güneybatıdaki Platolar
c-
Kura - Aras Oluğu
Ülkenin kuzey kesiminde yer alan Kafkas Dağları, kuzeydoğu - güneybatı doğrultuludur.
Oldukça derin vadilerle yarılmış olan Kafkas sıradağlarının yükseltisi
yer yer 4000 m.yi geçer. Ülke sınırları içerisindeki en yüksek noktası,
4480 m.ye ulaşan Bazardüzü (Bazard yuzyu)'dir. 4000 m.nin üzerinde yükseltiye
sahip olan Bazardüzü, Bazaryurd ve Tufan dağlarında, kalıcı kar (toktoğan
kar) sınırının üzerinde, buzullar vardır.
Söz konusu bu buzullardan Tihisar buzulu Bazardüzü
dağlarında yer alır ve 1100 m uzunluğunda, 100 ile 200 m. genişliğinde
olup, kapladığı alan 3,5 Km²' yi bulur.Kafkas Dağları, güneydoğuya doğru
gidildikçe yükseltisi azalır.
Ülkenin güneybatısında yükselti azdır. Bu kısım
Şah dağ, Murat dağı ve Zangezur dağları ile Karabağ platosundan oluşur.
Güneyde .Talış Dağları (Kuyum Yurkvay tepesi, 2477 m.) uzanır.Kuzeybatı -
güneydoğu istikametinde 100 km. uzanan bu dağlar üzerinde, sürekli
akarsular yanında, çok sayıda kuru vadiler de yeralmaktadır.
Dağlık sahalar arasında Kura ve Aras
nehirlerinin suladığı, geniş ovalık alanlar vardır. Kura - Aras ovaları;
dağeteği düzlükleri, ova düzlükleri ve kıyı ovaları olaraküç
morfoljik üniteye ayrılır. Dağeteği düzlükleri içinde; Gence, Karabağ -
Mil ve Cebrayıl düzlükleri önemlidir. Ova düzlükleri arasında ise; Şirvan
, Karabağ - Mil, Güney Muğan, Mil - Muğan Şirvan ovaları, akarsuların
getirdiği alüvyal depolarla örtülmüştür. söz konusu bu ovalar,
Azerbaycan tanımında önemli rol oynarlar. Kura ırmağının Hazar Denizine döküldüğü
delta kesiminde, Salyan ve Güneydoğu Şirvan kıyı ovaları yer almaktadır.
Azerbaycan'ın doğu ve orta bölümlerinde,
subtropikal iklim şartları görülür. Kışlar ılık ve yağışlı, yazlar
sıcak ve kurak geçer. Yıllık ortalama sıcaklık 14-16 °C dolayındadır.
En soğuk ayın sıcaklığı 4 - 6 °C, en sıcak ayın sıcaklığı ise 25 -
26 °C arasındadır. Baku'nün ortalaması 14 °C, en soğuk ay ortalaması 4°C,
en sıcak ay ortalaması ise 25 °C kadardır.
Ülke genelinde, dört ayrı sıcaklık rejim
tipi seçilir.
Birinci tip, Hazar kıyıları ile Kura - Aras
nehirlerinin suladığı düzlük alanlarda görülür. Yaz ortalamasının 26 -
27 °C, kış ortalamasının 3 °C dolayında olduğu bu tipte, yıllık sıcaklık
farkı 21 ile 26 arasında değişir.
İkinci tip ise, Kafkas dağlarının eteklerinde
hakimdir. Kış ortalamalarının 0 ile -3 °C arasında olduğu bu
rejimde, yıllık amplitüd 20 - 23 °C kadardır.
Üçüncü tip ise Nahçıvan çevresinde hüküm
sürer ki, karasallık iyice artar ve amplitüd 30 °C'ye ulaşır. Kafkas
dağlarının 1500 m.nin üzerinde olduğu yüksek sahalarda, dördüncü sıcaklık
rejimi seçilir ki, yıllık farkların 20 °C dolayında olmasına rağmen, kış
ortalamaları -6 °C'nin altında seyreder. Ülke genelinde düşünülürse,
kıyı kuşağında dağlık kesimine doğru gidildikçe karasal iklim şartları
görülmeye başlar. Güneydoğuda ise nemli subtropikal iklim şartları hüküm
sürer. Yağış miktarları; orta ve doğu kesimde 200 -250 mm. (Baku 200 mm.)
kadar iken kuzeybatıda 1000 mm.yi aşar. Yağışlar daha ziyade kış
mevsiminde düşer.
Not:
Her Hangi Bir
Fikriniz ve ya Öneriniz Olursa Lütfen Bize E-mail'le
bildiriniz.
|
